z prof. Grzegorzem Polakiem
z Kliniki Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie,
rozmawia Anna Augustowska
- Czym zajmuje się pierwszy w Polsce, działający od stycznia w Lublinie, Ośrodek Skleroterapii Torbieli Endometrialnych, który właśnie ruszył w Szpitalu Klinicznym nr 1?
– W ośrodku oferujemy naszym pacjentkom zabiegi skleroterapii torbieli endometrialnych jajników. Jest to małoinwazyjna metoda terapii tych zmian, stanowiąca alternatywę dla leczenia operacyjnego. Szczególnie ważne jest to u pacjentek młodych, pragnących zajść w ciążę. Skleroterapia zmniejsza nasilenie dolegliwości bólowych, powodowanych przez endometriozę a nie wpływa negatywnie na rezerwę jajnikową w takim stopniu, jak wyłuszczenie torbieli jajnika.
- Na czym polega skleroterapia torbieli endometrialnych?
– Skleroterapia jest metodą stosowaną w leczeniu torbieli wielu narządów, w tym tarczycy, szyi, wątroby czy nerek. Od wielu lat trwały także badania nad skleroterapią endometrialnych torbieli jajników przy użyciu tetracyklin, metotreksatu oraz etanolu. Procedura jest przeprowadzana w ramach jednodniowego pobytu w Klinice Ginekologii Onkologicznej i Ginekologii SPSK 1 w Lublinie. Pod kontrolą ultrasonograficzną nakłuwamy torbiel od strony pochwy i odsysamy jej zawartość. Następnie płuczemy torbiel roztworem soli fizjologicznej i wpuszczamy do jej wnętrza 96‑ proc. etanol. Po dziesięciu minutach aspirujemy alkohol. Po skleroterapii torbiel ulega zwłóknieniu. Płyn uzyskany z torbieli wysyłamy do badania histopatologicznego. Odsetek nawrotów torbieli porównywalny jest z leczeniem operacyjnym. Należy jednak podkreślić, że technika zabiegu podlega różnym modyfikacjom co do objętości podanego etanolu i czasu ekspozycji.
- Czy to metoda wymagająca specjalistycznego sprzętu? Jest droga? Grozi powikłaniami?
– Niezbędny do zabiegu jest dobrej jakości aparat ultrasonograficzny z sondą transwaginalną, prowadnicą oraz igły do punkcji. Kwalifikacja do zabiegu odbywa się w naszej Poradni Przyklinicznej a sam zabieg, jak już wspomniałem, przeprowadzany jest w ramach jednodniowego pobytu. Zarówno wizyta, jak i hospitalizacja są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Każdy zabieg inwazyjny może wiązać się z powikłaniami. Dlatego ważna jest właściwa kwalifikacja, podczas której oceniamy ryzyko uszkodzenia innych narządów podczas punkcji oraz wystąpienia procesu złośliwego. W celu zmniejszenia ryzyka infekcji stosujemy profilaktykę antybiotykową.
- Określmy dokładnie – dla których pacjentek ta metoda jest przeznaczona, bo endometrioza niejedno ma imię…
– Endometrioza jest chorobą o wielu lokalizacjach. Polega na występowaniu endometrium, czyli błony śluzowej macicy poza jej jamą. Skleroterapia adresowana jest do kobiet z torbielami endometrialnymi jajników. W przypadku innych lokalizacji w dalszym ciągu powinniśmy oferować farmakoterapię, a w sytuacji braku jej skuteczności operację. Skleroterapia jest alternatywą dla leczenia operacyjnego u kobiet młodych, pragnących zachować prawidłową rezerwę jajnikową, jak również u pacjentek po wielu operacjach, u których kolejny zabieg wiązać się może z licznymi powikłaniami.
- Jak często u kobiet z endometriozą występują torbiele? Czy trudno je zdiagnozować?
– Częstość występowania endometriozy jest przedmiotem wielu kontrowersji. U wielu kobiet występuje ona bezobjawowo, a u części, pomimo dolegliwości, pozostaje nierozpoznana. Szacuje się, że endometrioza występuje u około 10‑15 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Zdecydowanie częściej natomiast jest diagnozowana u pacjentek z zespołem bólowym miednicy mniejszej oraz leczonych z powodu niepłodności. Według piśmiennictwa, torbiele endometrialne jajników występują u 17 do 44 proc. kobiet z endometriozą. Powodują dolegliwości bólowe oraz niepłodność. W przeciwieństwie do innych postaci endometriozy wizualizacja torbieli endometrialnych jajników jest prosta podczas badania ultrasonograficznego.
- Jakie objawy powinny zaniepokoić pacjentkę i skłonić do wizyty u ginekologa?
– Najbardziej charakterystyczne dla schorzenia są bolesne miesiączki, bolesne stosunki oraz przewlekły ból, zlokalizowany w obrębie miednicy mniejszej. Dolegliwości bólowe mogą rozpoczynać się także przed miesiączką. Wśród rzadszych objawów wymienić należy bóle w okolicy krzyżowej kręgosłupa, biegunki lub zaparcia oraz wzdęcia. Należy też poszukiwać endometriozy u pacjentek leczonych z powodu niepłodności. Wczesne rozpoznanie choroby jest szczególnie ważne u nastolatek i kobiet młodych. Wdrożenie u nich odpowiedniego leczenia zapobiega progresji endometriozy a przez to wielu powikłaniom towarzyszącym schorzeniu.
- Czy lekarze mogą kierować do lubelskiego ośrodka swoje pacjentki – na jakich zasadach?
– Zapraszamy do współpracy wszystkich lekarzy. Wystarczy skierować pacjentkę do Ginekologicznej Poradni Przyklinicznej SPSK 1 w Lublinie, gdzie lekarze z naszego zespołu przeprowadzą kwalifikację i zlecą konieczne badania. Ustalą też termin przyjęcia do szpitala.
- Proszę opowiedzieć o zespole, który tworzy Ośrodek Skleroterapii?
– Skleroterapię torbieli endometrialnych wykonujemy wspólnie z dr Izabelą Dymanowską‑Dyjak oraz dr Moniką Abramiuk. Biorąc pod uwagę ogromne zainteresowanie zabiegiem myślimy o powiększeniu naszego zespołu. Dzwonią i przyjeżdżają do nas bowiem pacjentki już nie tylko z całej Polski, ale także Polki mieszkające poza granicami naszego kraju.