„Dominujące kolory to zieleń sosnowych koron, turkus wody, aksamitny pomarańcz chmur i nieśmiały fiolet plaży przed nią. Zasadniczo ciepłe tonacje, kojarzące się z głębokim fizycznym odczuciem zadowolenia i początkiem zmierzchu doświadczenia” – czyż to nie idealny opis letniego, wyczekiwanego przez cały rok, wakacyjnego dnia, za którym tęsknimy odliczając dni do upragnionego urlopu?
O wakacyjnych – ale nie koniecznie idyllicznych – letnich przeżyciach możemy przeczytać w zbiorze opowiadań pt. „Krótka teoria podróży i pustyni” Cristiana Crusta jednego z najbardziej oryginalnych autorów najnowszej literatury hiszpańskiej.
Pisarz urodził się w Maladze w 1983 roku jako syn Hiszpana i Holenderki. Studiował literaturoznawstwo na Uniwersytecie Complutense w Madrycie oraz lingwistykę stosowaną na Międzynarodowym Uniwersytecie Menéndez Pelayo w Santander. Stopień doktora z zakresu literatury porównawczej zdobył na uniwersytecie w Amsterdamie. Jest autorem kilku tomów opowiadań, esejów oraz licznych przekładów i artykułów publikowanych w hiszpańskich i latynoamerykańskich czasopismach. Mieszkał we Francji, Maroku i Holandii. Za „Krótką teorię podróży i pustyni” otrzymał Nagrodę Literacką Unii Europejskiej.
Sześć opowiadań albo raczej krótkich narracji, jak woli te literackie formy określać wydawca książki, to niejednoznaczne, dość pogmatwane impresje, mikro historie grupki bohaterów, których spotkamy gdzieś na letniej mapie ich podróży: Olivieria mieszka w przyczepie na pustyni środkowej Arizony i z powodu upału nie może zasnąć: „w owym martwym zakątku nocy między trzecią a piątą nad ranem” wychodzi na papierosa; młode małżeństwo zamiast jechać na swoje pierwsze po ślubie wakacje do pensjonatu na Wyspach Fryzyjskich jedzie odwiedzić samotnego ojca, który mieszka na wyspie I. gdzie na plaży nie ma prawie ludzi tylko: „jakaś dziewczyna z psem i kilkoro kąpiących się, których głowy, przypominjące kryształowe kulki do gry, wystają nad powierzchną wody”; Ria ma 81 lat i z tarasu hotelu obserwuje niemal pustą plaże i otoczenie hotelu „błądzi wzrokiem między wschodnim parkingiem hotelowym a plażą”. To tylko kilka przykładów z tego skromnego, liczącego zaledwie 102 strony tomu.
W swoim nomadycznym pisarstwie Cristian Crusat, uznany za jednego z najważniejszych europejskich twórców poetyki XXI wieku, zabiera nas w rozmaite światy, pisze wydawca. Krótka teoria podróży i pustyni to mapa doznań, patchwork ludzkich emocji. Chyba warto je poznać, bo to całkiem inne spojrzenie na tzw. beztroski i piękny czas wakacji.
Anna Augustowska
Cristian Crusat, „Krótka teoria podróży i pustyni” tłumaczenie Tomasz Pindel, Wydawnictwo Format, Wrocław 2021