MEDICUS 10/2014

Trwa akcja „Sprawdź cholesterol u dziecka!”

z dr n. med. Elżbietą Puacz prezesem Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych rozmawia Anna Augustowska

 

• Drugi raz diagności zorganizowali akcję badania cholesterolu u dzieci. To aż tak konieczne?

– Wyniki ubiegłorocznej akcji profilaktycznej: „Sprawdź cholesterol u dziecka!”, którą zorganizowała Krajowa Izba Diagnostów Laboratoryjnych, przeprowadzonej w pięciu miastach Polski i trzech miastach Ukrainy, wyraźnie pokazały, że rodzice niewiele wiedzą o tym, dlaczego należy kontrolować stężenie cholesterolu u dziecka. W trwającej trzy miesiące akcji do laboratoriów rodzice przyprowadzili 200 dzieci w wieku 5-10 lat (w Polsce tylko 70 dzieci, na Ukrainie 130 maluchów). Postanowiliśmy więc powtórzyć akcję w tym roku.

 

• Dlaczego u dzieci warto badać cholesterol?

– Bo już wtedy mogą zacząć powstawać pierwsze blaszki miażdżycowe, prowadzące do chorób serca. Z powodu złej diety, epidemii nadwagi i otyłości choroby serca rozwijają się u coraz młodszych osób. A przecież najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce są choroby układu
krążeniowego na tle zmian miażdżycowych. Coraz częściej już u małych dzieci stwierdzamy podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego, podwyższenie frakcji cholesterolu LDL i podwyższenie poziomu trójglicerydów.

 

• Czy u wszystkich dzieci powinniśmy wykonać badanie stężenia cholesterolu?

– Najlepiej u wszystkich, ale badanie jest konieczne, jeśli dziecko ma nadwagę, otyłość lub w rodzinie występowała hiperglikemia, nadciśnienie, zaburzenia gospodarki lipidowej, udary, zawały serca. Niestety, są stwierdzone predyspozycje genetyczne do hypercholesterolemii.

 

• Jakie są wartości krytyczne stężenia cholesterolu u dzieci?

– Dla stężenia cholesterolu całkowitego przyjęto wartość 170 mg/dl, frakcji cholesterolu LDL – 110 mg/dl i poziomu trójglicerydów – 150 mg/dl.

 

• Kiedy mogą tworzyć się pierwsze blaszki miażdżycowe u dziecka?

– Podczas konferencji prasowej w Warszawie prof. Elżbieta Pac-Kożuchowska przedstawiła prace naukowe, opisujące tworzące się tzw. plamy tłuszczowe już w naczyniach krwionośnych dziecka w okresie płodowym. Mogą one zniknąć, jeśli bardzo wcześnie włączy się odpowiednią profilaktykę. Jeśli dziecko jest karmione piersią, matka musi przestrzegać odpowiedniej diety.

 

• Czy tylko u rodziców, a może też wśród lekarzy brakuje świadomości, że warto takie badania wykonywać u dzieci?

– Trudno mi to oceniać, powszechnie jednak uważa się, że dopiero w dojrzałym wieku należy wykonywać badania cholesterolu. Co nie jest prawdą. Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca, by badanie cholesterolu wykonać już u dziecka w wieku 2 lat, gdy zaczyna
spożywać normalne pokarmy. W naszej akcji, jeśli badanie wykaże, że dziecko ma zbyt wysoki poziom cholesterolu, koniecznie zalecamy wizytę u lekarza, zbadanie wszystkich frakcji cholesterolu i rozmowę z dietetykiem, który podpowie, co dziecko powinno jeść i jaki styl życia prowadzić. Niestety, już u niektórych nastolatków konieczne jest włączenie farmakoterapii. Leki można podawać powyżej 10 roku życia.

 

• Dlaczego diagności laboratoryjni podjęli inicjatywę i przeprowadzają akcję badań cholesterolu u dzieci?

– Mamy nadzieję, że nasza akcja pobudzi świadomość pediatrów do zwracania uwagi i nakłaniania rodziców do monitorowania podwyższonego poziomu cholesterolu. Diagności laboratoryjni to czwarty zawód medyczny, mamy bardzo dobre przygotowanie medyczne. Widzimy, że w Polsce wykonuje się bardzo niewiele badań cholesterolu u dzieci – w niektórych laboratoriach kilkanaście w skali roku. Nie jest to zgodne z najnowszymi tendencjami światowymi, które mówią, że można wcześnie dostrzec tendencję do miażdżycy i zapobiec jej. A zawsze lepiej zapobiegać niż potem leczyć. Dlatego uważaliśmy, że trzeba rozpocząć akcję edukacyjno-społeczną. Cieszę się, że poparli nas lekarze pediatrzy z poszczególnych klinik i oddziałów pediatrycznych.

 

• Jak długo akcja będzie jeszcze trwała i gdzie w naszym województwie można wykonać bezpłatne badania?

– Aż wszystkie odczynniki zostaną wykorzystane. Otrzymaliśmy od zaprzyjaźnionych firm 2400 testów i zestawy do pobierania krwi od producentów, praca diagnostów jest całkowicie społeczna. W Lublinie badania są wykonywane w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego przy Al. Kraśnickiej 100, w Laboratorium Centralnym Szpitala SP ZOZ w Krasnymstawie, ul. Sobieskiego 4, w Laboratorium Diagnostycznym Szpitala w Rykach oraz Medycznym  Laboratorium Diagnostycznym w Dęblinie przy ulicy Stężyckiej 11.

Chcemy uświadomić Polakom, jak wielkie jest znaczenie badań w profilaktyce, bo, niestety, nasz kraj jest daleko w tyle w stosunku do innych państw Europy, jeśli chodzi o liczbę badań wykonywanych na obywatela – i są one zwykle zlecane już w trakcie choroby, a nie w celu profilaktyki. My chcemy zmienić paradygmat naprawczy na paradygmat profilaktyczny.

 

Badanie skierowane jest do dzieci w wieku 5-10 lat. Wcześniej rodzice muszą wypełnić ankietę i odpowiedzieć na pytania dotyczące występowania w rodzinie m.in. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy czy przypadków zawału serca i udaru mózgu oraz nadwagi lub otyłości u dziecka.

Eksperci alarmują, że aż 61% dorosłych Polaków ma zbyt wysoki poziom cholesterolu, a dwie trzecie o tym nie wie.

WHO alarmuje, że aż 17,1 mln ludzi każdego roku umiera z powodu udarów móz­gu i chorób serca. Aż 80% przedwczesnych zgonów można byłoby uniknąć, gdyby wyeliminowano główne czynniki ryzyka, takie jak: palenie papierosów, niezdrowa dieta i brak aktywności fizycznej.