MEDICUS 04/2014
Miechów – polska Jerozolima
Wśród wielu świątyń w Polsce, należących do bożogrobców, w trzech zachowały się kaplice Bożego Grobu: w Bazylice Grobu Bożego w Miechowie, w Bazylice p.w. Ducha Świętego w Przeworsku i kościele św. św. Piotra i Pawła w Nysie.
Niewielki kościół w Miechowie pod wezwaniem Grobu Bożego wybudowali zakonnicy sprowadzeni w 1163 r. przez możnowładcę, Jaksę z Miechowa herbu Gryf. W dawnych czasach niewiele osób mogło sobie pozwolić na tak daleką i niebezpieczną wyprawę do Ziemi Świętej. Przybyli z Jerozolimy zakonnicy przywieźli ze sobą pięć worków ziemi z Golgoty, które symbolizowały pięć ran Chrystusa. Ziemię rozsypano i tak rozpoczęła się historia polskiej Jerozolimy. Konsekracji pierwszego kościoła dokonał w 1186 r. biskup krakowski Gedko.
W kolejnych wiekach wznoszone świątynie ulegały wielkim pożarom, a ostatni z nich, z 1745 r., zniszczył kościół niemal do fundamentów. Odbudowa kościoła trwała prawie 60 lat. Kościół konsekrował 15 lipca 1802 r. ostatni proboszcz generalny zakonu bożogrobców, biskup Tomasz Nowina-Nowiński.
10 kwietnia 1996 r., po wieloletnich staraniach proboszczów miechowskich, uwieńczonych sukcesem, kościół został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej przez papieża Jana Pawła II.
Od początku istnienia kościoła w Miechowie istniała w nim kaplica Grobu Bożego, która została wzniesiona z inicjatywy prepozyta miechowskiego, Tomasza z Olkusza (1508-1542) około 1530 r. na miejscu pierwotnego romańskiego
kościółka. Kaplica znajduje się na terenie krużganków klasztornych i prowadzą do niej dwa wejścia: lewe, główne, ozdobione renesansowym portalem, obok którego znajduje się kamienna kropielnica z herbem Andrzeja Batorego (bratanka króla Polski, Stefana Batorego), kardynała i generała zakonu oraz prawe, nieco mniejsze, bez wystroju. Centralnym akcentem kaplicy jest właściwy grób Chrystusa. Kaplica została założona na planie kwadratu, zwieńczona kopułą z latarnią, a jej wnętrze posiada wymiary: 670x670cm. Wewnątrz kaplicy znajduje się kopia grobu Chrystusa, w dolnej części murowana z kamieni, górna, wykonana z drewna w połowie XVIII w., jest zwieńczona kopułą. Kopuła latarni pokryta jest rybią łuską, złoconą i zakończoną krzyżem bożogrobców. Sufit komory jest pięknie zdobiony malowanymi kasetonami. Nadbudowa z XVIII w. nawiązuje do pierwotnego zwieńczenia ze starej kaplicy jerozolimskiej.
Pierwsza kaplica grobu Chrystusa w Jerozolimie została zbudowana na polecenie cesarza Konstantyna Wielkiego (280–337), syna św. Heleny i była wykładana płytami z kości słoniowej, a została zniszczona w 1009 r. Po odbudowie ma ona inny wygląd. Potwierdza się, że bożogrobcy, czerpiąc wzory bezpośrednio
z Ziemi Świętej, w Miechowie zachowali pierwotną architekturę Grobu Chrystusa.
W 2008 r. podjęto prace nad konserwacją miechowskiej kaplicy Grobu Bożego. Okazało się wówczas, że pod kilkoma warstwami farby, ściany i kopuła kaplicy pokryte są pięknymi freskami i kasetonami z rozetami, powstałymi przed 1530 r. Przywróconą do dawnej świetności kaplicę Grobu Bożego, w dniu 3 listopada 2008 r. poświęcił ks. biskup ordynariusz kielecki Kazimierz Ryczan.
Jak pisze w swojej książce Miechów polska
Jerozolima ks. Stanisław Latosiński, wszystko wska-
zuje, że Grób Chrystu-
sa w Miechowie jest starszy od obecnego Grobu Chrystusa w Jerozolimie.
Dla umocnienia kultu Grobu Bożego kapłani – pielgrzymi do Ziemi Świętej – w 1980 r. przywieźli kamień z Grobu Bożego w Jerozolimie, który został oprawiony i umieszczony w kaplicy. Uzupełnieniem jej wystroju jest kopia Całunu Turyńskiego.
Ks. proboszcz Jan Widłak w 1957 r. uaktualnił prawo odpustu, takiego jak w Jerozolimie, dla wiernych odwiedzających Grób Pana Jezusa w Miechowie, z którego współcześni pielgrzymi chętnie korzystają.
Jerzy Jakubowicz