MEDICUS 7-8/2013

Transplantacje – powolna poprawa

z prof. Sławomirem Rudzkim kierownikiem I Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Leczenia Żywieniowego UM w Lublinie rozmawia Jerzy Jakubowicz

 

• Czy w naszym regionie nadal utrzymuje się spadek liczby przeprowadzonych transplantacji?

– W latach 2007-2010 w całej Polsce odnotowaliśmy drastyczny spadek liczby przeszczepów z powodów nagłaśnianych przez media. Na szczęście, od 2011 r. utrzymuje się powolna, ale systematyczna poprawa sytuacji, dzięki m.in. szeroko prowadzonej akcji edukacyjnej. W naszym województwie, podobnie jak w całym kraju, liczba przeszczepów wzrosła o ponad 40%. W 2012 r. liczba pobranych narządów w szpitalach regionu przedstawiała się następująco: SP PSK Nr 4 – 12, DSK – 1, Szpital Wojewódzki Zamość – 0, Szpital Wojewódzki Biała Podlaska – 3, Szpital Wojewódzki Chełm – 3, Szpital Powiatowy Krasnystaw – 1. Samo zwiększenie liczby transplantacji jest możliwe tylko przy większym zaangażowaniu lekarzy.

 

• Na czym polega świadomość transplantacyjna lekarza?

– To przede wszystkim usystematyzowana wiedza lekarska dotycząca procedur transplantacyjnych. Niestety, na studiach nie ma takiego przedmiotu jak transplantologia. Dlatego trudno się dziwić, że lekarze nie chcą się angażować w procedury stwierdzania śmierci mózgu, mimo świadomości wagi tego problemu. Organizujemy szkolenia, na które przyjeżdża niewiele osób, z reguły ci sami lekarze, którzy z nami już współpracują. A bez poparcia środowiska lekarskiego dla idei transplantologii nie uzyskamy dalszego wzrostu liczby przeszczepów.

 

• Kto pokrywa koszty pobierania narządów?

– NFZ zawiera kontrakty ze szpitalami i, co ważne, te procedury nie są limitowane.

 

• Na czym polega działalność koordynatorów transplantacyjnych i ilu ich jest w naszym województwie?

– Osoby te odpowiadają za organizację i koordynację działań zmierzających do pozyskania narządów do przeszczepiania. W krajach, w których koordynatorzy od lat działają w systemie ochrony zdrowia, liczba pobieranych i wykorzystywanych do przeszczepów narządów jest wielokrotnie większa niż u nas. W Hiszpanii pracuje około 6 koordynatorów na 1 mln mieszkańców, w Polsce poniżej 1. Cały proces pobierania i przeszczepiania narządów to odpowiedzialna praca zespołowa. Przed koordynatorem jest trudne zadanie zmobilizowania personelu medycznego do działania. Wielu zadań koordynator nie może wykonać bez zaangażowania ludzi i jednostek z zewnątrz, spoza szpitala. Uzasadnione tu jest powiedzenie – system jest tak silny, jak silne jest jego najsłabsze ogniwo. W naszym województwie studium dla koordynatorów ukończyło 15 osób, 7 z nich to czynni koordynatorzy. Oprócz tej siódemki współpracują z nami, zgłaszając potencjalnych dawców i koordynując pobranie w swoich jednostkach, 3 osoby, bez ukończenia studium.

 

• Jakim wskaźnikiem posługujemy się w celu uzyskania informacji o stanie transplantacji w województwie i w kraju?

– Istotnym wskaźnikiem jest liczba zmarłych dawców narządów w przeliczeniu na 1 mln mieszkańców. Wskaźnik ten w naszym województwie w 2012 r. wyniósł 8,2. Dla porównania należy powiedzieć, że w Polsce ten wskaźnik średnio wyniósł 16 zmarłych dawców narządów na 1 mln mieszkańców. Najwyższy wskaźnik był w województwie zachodniopomorskim – 30,6 zmarłych dawców na 1 mln mieszkańców, a najniższy w województwie podkarpackim – 5,7.

 

• Ze względu na posiadaną kadrę fachowców, niezbędną aparaturę specjalistyczną, jakich transplantacji przeprowadzamy najwięcej w naszym regionie i w kraju?

– Ośrodkiem transplantacyjnym w naszym regionie jest I Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Leczenia Żywieniowego UM w Lublinie (przy SPSK Nr 4), gdzie przeszczepiamy nerki. Nasz ośrodek w pełni zabezpiecza potrzeby regionu na ten rodzaj przeszczepów. W Lublinie wykonuje się również przeszczepy rogówki oraz szpiku u dorosłych (klinika prof. A. Dmoszyńskiej) i u dzieci (klinika prof. J. Kowalczyka).

 

• Co należy zrobić, aby zwiększyć liczbę przeprowadzanych transplantacji, ratujących życie chorym?

– Od kilku lat w kraju i w naszym regionie prowadzone są działania o charakterze edukacyjnym i promocyjnym, mające na celu przybliżenie aspektów prawnych i medycznych transplantologii. Jedno z takich szkoleń z udziałem konsultanta krajowego prof. Wojciecha Rowińskiego zostało przeprowadzone przy współudziale Lubelskiej Izby Lekarskiej. 19 stycznia 2011 r. został podpisany list intencyjny – Partnerstwo dla Transplantacji w Województwie Lubelskim. Partnerami m.in. są: Marszałek Województwa, Urząd Wojewódzki, konsultanci wojewódzcy, prezydent miasta Lublina, Uniwersytet Medyczny, Lubelska Izba Lekarska, dyrektorzy szpitali klinicznych i wojewódzkich, LOW NFZ. Współpracownikami są władze archidiecezji i podległe duchowieństwo. Dalsze działania promocyjne należy prowadzić m.in. poprzez: 1) zaangażowanie wojewódzkiej administracji państwowej i władz samorządowych w rozwój programu przeszczepiania narządów; 2) zaangażowanie środowiska lekarskiego i administracji szpitali – odbywają się spotkania z dyrektorami szpitali; 3) działanie zmierzające do rozwoju przeszczepiania nerek od dawców rodzinnych; 4) prowadzenie programu edukacyjnego dla młodzieży; 5) promocje dawstwa narządów przez Kościół Katolicki – listy pasterskie do wiernych, dotarcie do proboszczów, kapelanów szpitalnych, wykłady dla alumnów seminariów duchownych.