MEDICUS 6-7/2012

Moja droga specjalizacja

 Zdobycie specjalizacji niesie ze sobą nie tylko konieczność wieloletniego szkolenia, ale również wiąże się z przymusem spędzenia wielu miesięcy poza domem, z dala od rodziny i przyjaciół. Dla wielu to również trudne osobiste wybory. Specjalizacja czy małżeństwo? Specjalizacja czy macierzyństwo? Przykłady można by mnożyć. A gdy jest już dziecko, dochodzi do tego bolesna świadomość, że czas spędzony na stażach, z dala od rodziny, jest w pewnym sensie czasem bezpowrotnie straconym. I nic tego nam, lekarzom, nigdy nie zrekompensuje…

Interniści są, obok lekarzy rodzinnych, najliczniejszą grupą specjalistów w Polsce. Ze względu na ten fakt, analiza kosztów, które ponoszą celem zdobycia tytułu specjalisty, została przedstawiona właśnie na przykładzie tej grupy lekarzy.

Gro przyszłych specjalistów chorób wewnętrznych stanowią osoby, które specjalizację zdobywają, pracując w małych ośrodkach. To właśnie oni ponoszą największe koszty związane ze zdobyciem upragnionego tytułu specjalisty. Koszty zarówno finansowe, jak i osobiste. Lekarz specjalizujący się w chorobach wewnętrznych, mieszkający i pracujący w małym mieście, na stażach i kursach poza miejscem zamieszkania musi spędzić ponad rok z całego okresu pięcioletniej specjalizacji [Tabela 1 i 2]. Więcej szczęścia mają lekarze z dużych miast, pracujący w szpitalach, w strukturach których funkcjonują kliniki lub oddziały posiadające akredytację do prowadzenia staży cząstkowych, na miejscu organizowana jest również część obowiązkowych kursów.

Wynagrodzenia młodych lekarzy w Polsce są bardzo zróżnicowane, ale w wielu przypadkach podstawowa pensja odbywających specjalizację lekarzy nie osiąga wysokości przeciętnego wynagrodzenia brutto, które wynosi nieco ponad 4000 zł. W wielu szpitalach w Polsce lekarze zatrudnieni na etacie młodszych asystentów za swoją pracę otrzymują około 3000 zł brutto, co zakrawa na kpinę z wykonywanego przez nich zawodu. Część lekarzy specjalizuje się w trybie umów cywilnoprawnych, nie otrzymując żadnego wynagrodzenia za swoją pracę. Wielu młodych lekarzy nadal korzysta ze wsparcia finansowego rodziny. Inni próbują związać koniec z końcem, biorąc dodatkowe dyżury lub podejmując dodatkową pracę. Najmniej szczęścia mają lekarze z małych miast, którzy większość specjalizacyjnych staży i kursów muszą odbywać w odległych ośrodkach. Choć kursy i staże są bezpłatne, nie da się uniknąć wydatków związanych z kosztami dojazdu i zakwaterowania. A te, wybierając nawet podrzędne hotele, z uwagi na długi czas trwania staży są bardzo wysokie.

310 dni spędzonych na stażach poza miejscem zamieszkania [Tabela 1], biorąc pod uwagę koszty zakwaterowania w pokoju jednoosobowym przeciętnego dwugwiazdkowego hotelu, to dla lekarza koszt minimum 24 800 zł! (310 dni x 80 zł). Rzeczywisty koszt zakwaterowania jest jeszcze wyższy, ponieważ w wyliczeniach nie uwzględniono dni weekendowych ani faktu, że staże i kursy odbywają się z reguły w dużych ośrodkach, gdzie ceny hotelowe są zwykle wyższe. Do tego dochodzą koszty związane z obowiązkowymi kursami do specjalizacji [Tabela 2], przekraczające kwotę 3 tys. zł (42 dni x 80 zł). Wiele szczęścia mają osoby, które na czas choć niektórych staży czy kursów mogą zatrzymać się u rodziny lub znajomych. Do ponoszonych kosztów dochodzą jeszcze wydatki związane z koniecznością dojazdów na szkolenia. Zakładając, że specjalizujący się lekarz mieszka w odległości ok. 150 km od ośrodka, w którym może realizować staże cząstkowe i odbywać kursy, dystans, jaki musi przebyć, wynosi około 5400 km (przy założeniu, że nie będzie wracał do rodziny na weekendy). Jeśli będzie korzystał z własnego środka transportu, to koszty pokonania tej odległości wyniosą około 2500 zł. Do tego mogą dojść ewentualne wydatki związane z pozostawieniem samochodu na płatnym parkingu czy związane z eksploatacją auta. Dla bardziej oszczędnych lub mniej zamożnych pozostaje podróż publicznymi środkami transportu. Specjalizujący się lekarz musi również zaopatrzyć się w najnowsze wydania często dość drogich podręczników, obowiązkowo prenumerować specjalizacyjne czasopisma i wziąć udział w choć kilku dodatkowych, najczęściej, niestety płatnych, konferencjach medycznych.

Koszty związane z „bezpłatnym” szkoleniem specjalizacyjnym w przypadku lekarzy z mniejszych ośrodków wynoszą co najmniej 30 tys. zł. Aby pokryć wydatki związane z odbyciem obowiązkowego szkolenia specjalizacyjnego, lekarz z pensją młodszego asystenta musi więc odłożyć swoje roczne pobory. Aby sprostać temu zadaniu, wielu z nich ciężko pracuje, biorąc dodatkowe dyżury, co zawsze odbywa się kosztem ich prywatnego życia oraz najbliższych. Duża część internistów decyduje się na zdobycie kolejnej specjalizacji szczegółowej, a to są kolejne wyrzeczenia i wydatki.

Dla specjalizującego się lekarza i jego rodziny szczególnie ciężki jest okres przedegzaminacyjny. Wtedy to lekarze często wyprowadzają się z domów, nawet na kilka miesięcy. Ci, których stać na to, wynajmują mieszkania, inni wyjeżdżają do rodziców czy na działkę. Sposobów na „efektywną izolację” jest wiele. Prawdziwy dramat zaczyna się w momencie, gdy pomimo wielomiesięcznej nauki nie udaje się zdać egzaminu. Niestety, część egzaminów specjalizacyjnych w Polsce nie sprawdza przede wszystkim wiedzy przydatnej w codziennej praktyce lekarskiej, a wiedzę czysto akademicką, często zupełnie nieprzydatną w postępowaniu z pacjentem. Bo po cóż lekarzowi znajomość informacji, „czy gen X zlokalizowany jest na ramieniu krótkim chromosomu 4 (4p 16.3) czy może na ramieniu długim chromosomu 20 (20p 13-p12)”?! Lekarze to nie genetycy, to praktycy, którzy muszą wiedzieć, jak leczyć i ratować życie pacjentów. Niestety, niektórzy konsultanci krajowi, przygotowując pytanie egzaminacyjne, zdają się zapominać, na czym polega codzienna praca lekarza specjalisty.

Stres związany z sesją egzaminacyjną często bardzo negatywnie odbija się na życiu rodzinnym. Przygotowanie do najtrudniejszego i chyba najważniejszego w życiu każdego lekarza egzaminu i związana z nim izolacja stanowią nie lada próbę dla większości związków. W dodatku żona lub mąż nie zawsze potrafią zrozumieć, że można przygotowywać się do egzaminu przez kilkanaście miesięcy i kilka razy egzamin oblać. Do tego wszystkiego dochodzą jeszcze skutki długotrwałego stresu związanego z sesją. Dla wielu medyków kończy się ona koniecznością przyjmowania leków, najczęściej stosowanych w leczeniu choroby wrzodowej, nadciśnienia, bezsenności czy depresji. Nie mówiąc o skrajnych przypadkach, np. zatrzymania krążenia czy napadów padaczki, do których dochodziło podczas egzaminu lub prób samobójczych, gdy egzamin skończył się niepowodzeniem.

Otrzymanie tytułu lekarza specjalisty nie jest w Polsce ani łatwe, ani tanie, dlatego już teraz powinniśmy solidarnie rozpocząć walkę o możliwość godnego wykonywania zawodu i wynagrodzenia adekwatnego do trudu i poświęceń włożonych w zdobycie kwalifikacji i odpowiedzialności ponoszonej za zdrowie i życie chorych. Dwie średnie krajowe dla lekarza bez specjalizacji i trzy średnie krajowe dla lekarza specjalisty, to nie są stawki wygórowane, biorąc pod uwagę kompetencje, wiedzę i odpowiedzialność związaną z wykonywaniem zawodu lekarza.

 

Tabela 1.

Staże kierunkowe, obowiązkowe do realizacji programu specjalizacji z chorób wewnętrznych i czas ich trwania (na podstawie programu specjalizacji dostępnego na stronie www.cmkp.edu.pl)

 

Lp.	Staże kierunkowe	Czas trwania stażu
1.	Intensywna opieka medyczna	60 dni
2.	Kardiologia	60 dni
3.	Pulmonologia	30 dni
4.	Endokrynologia	20 dni
5.	Diabetologia	10 dni
6.	Gastroenterologia	30 dni
7.	Nefrologia	20 dni
8.	Reumatologia i rehabilitacja	20 dni
9.	Hematologia	20 dni
10.	Choroby zakaźne	20 dni
11.	Neurologia	10 dni
12.	Psychiatria	10 dni
	Łącznie	310 dni

 

Tabela 2.

Kursy obowiązkowe do realizacji programu specjalizacji z chorób wewnętrznych i czas ich trwania (na podstawie programu specjalizacji dostępnego na stronie www.cmkp.edu.pl)

 

Lp.	Kursy	Czas trwania kursu
1.	Wprowadzenie do specjalizacji z chorób wewnętrznych	5 dni
2.	Diagnostyka obrazowa	5 dni
3.	Onkologia	5 dni
4.	Transfuzjologia	2 dni
5.	Postępy w chorobach wewnętrznych	15 dni
6.	Zdrowie publiczne	10 dni
	Łącznie	42 dni

 

Marek Derkacz
marekderkacz@interia.pl