MEDICUS 11/2011

Książki

Polska Jerozolima – historia przetrwania

Wielowiekowa tradycja kultury żydowskiej oraz nauki talmudycznej w Lublinie spowodowała, że właśnie tutaj powstała jedna z najbardziej znanych żydowskich uczelni, nie tylko w Polsce, ale i na świecie – Jeszywas Chachmej Lublin, czyli Uczelnia Mędrców Lublina. Otwarcie akademii nastąpiło 24 czerwca 1930 r., a Lublin zyskał przydomek Jerozolimy Północy oraz Żydowskiego Oxfordu. Po agresji Niemiec na Polskę w 1939 r. uczelnia podzieliła tragiczny los Polaków i polskich Żydów. Cenne wyposażenie jesziwy zostało zniszczone, ale sam budynek ocalał i po II wojnie światowej był przez wiele lat siedzibą zakładów teoretycznych Akademii Medycznej w Lublinie.

Niezwykle ciekawe są losy Józefa Honiga (1917-2003), bohatera książki, a zwłaszcza historia jego przetrwania, granicząca z cudem. W czasie wojny, matka i siostry Honiga zostały zamordowane w obozie w Bełżcu. On też był w tym obozie; sortując żydowskie ubrania, znalazł sukienkę matki, w którą była ubrana tuż przed śmiercią w komorze gazowej. Sam ocalał, bo pomogli mu Polacy. Józef Honig, strażnik starego Kirkuta, opiekun grobu Widzącego z Lublina, zmarł w czerwcu 2003 r. w otoczeniu żony i polskich przyjaciół. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Lublinie.

Gienia Putterman i Icchak Hochman zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia i postanowili pobrać mimo sprzeciwu rodziców, wywołując wielki skandal w ówczesnej społeczności żydowskiej. U Żydów było w zwyczaju, że małżeństwa kojarzyli rodzice, nie pytając młodych o zdanie. Tuż przed wojną Gienia i Icchak zamieszkali w Siedliszczu. Po wejściu Niemców jedynym ich ratunkiem była ucieczka przez zamarznięty Bug do ZSRR. Tam omal nie zginęli, bo Sowieci w tragicznych warunkach transportowych wywieźli ich do łagru na Syberię. Pomimo tych dramatycznych wydarzeń po wojnie powrócili do Polski. Tutaj Gienia dowiedziała się, że jej rodzice, brat i sześć sióstr zostali zamordowani przez Niemców w Sobiborze. Była przekonana, że ją ocaliła miłość do Icchaka. Ich młodszy syn Michał Hochman – to znany polski piosenkarz, wykonawca wielu przebojów, a wśród nich „Konika na biegunach”. To nie był koniec ich wędrówki po świecie. Po wydarzeniach w marcu 1968r. władze komunistyczne zmusiły ich do opuszczenia kraju. Wyjechali do USA, ale o Polsce nigdy nie zapomnieli.

Książka Polska Jerozolima – historia przerwania to niezwykle interesująca wędrówka po dawnym Lublinie, Piaskach, Izbicy i innych okolicznych miejscowościach. To opowieść o Polakach i Żydach, którzy żyli tu przed wojną i w czasie okupacji. To opowieść o Żydach, którzy ocaleli dzięki Polakom, ratującym ich z narażeniem własnego życia.

Autorem książki jest dr n. med. Henryk Cioczek, absolwent Akademii Medycznej w Lublinie (1985). Po wyjeździe w 1987 r. do USA pracował tam naukowo w różnych placówkach medycznych. Od 1997 r. jest właścicielem prywatnych przychodni lekarskich w Nowym Yorku. Jest autorem kilku książek m. in.: Biskup w Pasiaku – o błogosławionym Władysławie Goralu, zamęczonym przez Niemców oraz Pałac w Wierzchowiskach – od Koźmianów do rodziny Cioczków. Ostatnią swoją książkę Polska Jerozolima – historia przetrwania poświęcił pamięci wszystkich „Sprawiedliwym Wśród Narodów Świata”, a wśród nich swoim rodzicom – Mariannie i Janowi Cioczkom oraz dziadkom – Walerii i Antoniemu Szyszkowskim.

Jerzy Jakubowicz