MEDICUS 10/2011
Prawo dla medyków
Działalność lecznicza
Ustawa o działalności leczniczej1, obowiązująca od 1 lipca 2011 r. stanowi systemową regulację, dotyczącą organizacji i funkcjonowania ochrony zdrowia. Zawiera kompleksowe zasady prowadzenia działalności leczniczej, obowiązujące wszystkie podmioty prowadzące działalność w tym zakresie.
Najistotniejszą zmianą w nowym systemie jest likwidacja instytucji zakładu opieki zdrowotnej jako dominującej formy prowadzenia aktywności w sektorze ochrony zdrowia na rzecz podmiotu wykonującego działalność leczniczą. A zatem, odstąpiono od wymogu tworzenia ZOZ-u i pozwolono na rozwijanie działalności leczniczej w dowolnych formach przewidzianych prawem. Na mocy przepisów przejściowych powołanej wyżej ustawy, popularne niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej (NZOZ) stały się przedsiębiorstwami podmiotów leczniczych, co oznacza, że są traktowane jako substrat majątkowy w postaci aparatury medycznej, sprzętu czy też lokali przeznaczonych do udzielania świadczeń zdrowotnych. Natomiast właściciele dawnych NZOZ-ów na mocy tej ustawy stali się podmiotami leczniczymi.
Podmioty prowadzące ZOZ-y w dniu wejścia nowej ustawy, czyli od 1 lipca 2011 r. mają roczny termin tj. do 30 czerwca 2012 r. na dokonanie zmian wpisów w zakresie wynikającym z nowych regulacji.
Ustawa wprowadziła ogólne pojęcie podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Ta kategoria dzieli się na dwie grupy:
I. podmioty lecznicze, którymi są:
• przedsiębiorcy – w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej2 we wszystkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej
• podmioty lecznicze nie będące przedsiębiorcami, czyli:
– samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (SPZOZ)
– jednostki budżetowe
– instytuty badawcze
– fundacje i stowarzyszenia
– kościoły, kościelne osoby prawne lub związki wyznaniowe
w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą
II. praktyki zawodowe: praktyki zawodowe lekarzy i praktyki zawodowe pielęgniarek.
Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych i może również polegać na promocji zdrowia lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia. Działalność ta jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Rodzajami działalności leczniczej są:
• świadczenia zdrowotne stacjonarne i całodobowe: a) szpitalne, b) inne niż szpitalne
• ambulatoryjne
W miejscu udzielania świadczeń zdrowotnych nie mogą być świadczone usługi pogrzebowe oraz prowadzona ich reklama. Może być natomiast wykonywana działalność gospodarcza inna niż działalność lecznicza, pod warunkiem, że nie będzie uciążliwa dla pacjenta lub przebiegu leczenia.
Podmiot wykonujący działalność leczniczą podaje do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach udzielanych świadczeń zdrowotnych pod warunkiem, że ich treść i forma nie mają cech reklamy. Podmiot leczniczy nie może odmówić udzielenia świadczenia zdrowotnego osobie, która potrzebuje natychmiastowego udzielenia takiego świadczenia ze wzglądu na zagrożenie życia lub zdrowia.
Działalność lecznicza wykonywana przez lekarzy w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualnej praktyki lekarskiej bądź w ramach spółki jako grupowej praktyki lekarskiej jest według nowych przepisów praktyką zawodową. Wykonywanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie jest prowadzeniem podmiotu leczniczego.
Nowością jest nowy rodzaj praktyki indywidualnej i indywidualnej specjalistycznej, tj. praktyki wykonywanej wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem. Zarejestrowanie tego rodzaju praktyki jest możliwe bez konieczności dysponowania właściwym pomieszczeniem, jak w przypadku praktyki stacjonarnej i nie obliguje do posiadania przenośnego sprzętu, tak jak w przypadku praktyki na wezwanie. Praktykę taką lekarz może prowadzić na sprzęcie stacjonarnym, należącym do przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego. Wprowadzenie tego rodzaju praktyki zawodowej pozwoli na zalegalizowanie działalności tych praktyk, które były dotychczas zarejestrowane jako rodzaj praktyk na wezwanie, a de facto funkcjonowały w pomieszczeniach ZOZ-ów w ramach umów cywilnoprawnych, czyli tzw. kontraktów.
Zapobieganiu istniejącym pod rządami dawnego systemu nieprawidłowości w powyższym zakresie służyć ma wyraźny zapis w nowej ustawie, z którego wynika, że dla lekarzy wykonujących praktyki lekarskie wyłącznie w miejscu wezwania, miejscem wezwania nie może być przedsiębiorstwo podmiotu leczniczego.
Na uwagę zasługuje także wprowadzenie spółki jawnej jako dodatkowej możliwej formy prawnej prowadzenia grupowej praktyki lekarskiej, obok spółki cywilnej i partnerskiej.
Istotną zmianą w dotychczasowym porządku prawnym jest możliwość zatrudnienia lekarza w praktyce lekarskiej, zarówno indywidualnej, jak i grupowej, ale wyłącznie w celach szkoleniowych, tj.: odbywania przez niego stażu podyplomowego, szkolenia specjalizacyjnego lub szkolenia w celu uzyskania umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonego świadczenia medycznego. Lekarz zatrudniający ma obowiązek poinformowania o takim zatrudnieniu organ prowadzący rejestr praktyk we właściwej izbie lekarskiej.
Możliwości zatrudnienia innego lekarza w celach szkoleniowych nie mają natomiast indywidualne praktyki wyłącznie w miejscu wezwania lub wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego.3
Alicja Lemieszek
radca prawny LIL
* Uwaga: „Lekarz” w powyższym tekście oznacza także lekarza dentystę.
1 Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (DzU Nr 112, poz. 654).
2 Ustawa z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 i Nr 239, poz. 1593 oraz z 2011 r. Nr 85, poz. 459 i Nr 106, poz. 622).
3 Art. 53 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarzy i lekarza dentysty – zmieniony ustawą o działalności leczniczej j.w.