MEDICUS 10/2011

Czekam na reformę umysłów

 z Tomaszem Pękalskim – członkiem Zarządu Województwa Lubelskiego rozmawia Maria Przesmycka

 

• Ministerstwo zdrowia zakłada, że do końca 2013 roku 40% SPZOZ-ów przekształci się w spółki prawa handlowego. Jak ustawa o działalności leczniczej zmieni szpitale Lubelszczyzny?

– Wskaźnik 40% przekształconych SPZOZ-ów pojawia się w uzasadnieniu do projektu ustawy o działalności leczniczej. Bazując na tym wskaźniku, ministerstwo zdrowia wyznaczyło wielkość mechanizmu wsparcia zawartego w ustawie. Jeżeli chodzi o szpitale Lubelszczyzny nie jesteśmy w stanie dokładnie wyznaczyć tego wskaźnika, możliwe jednak, że będzie on również wynosił 40%. Pragnę podkreślić, że w przeciwieństwie do nieobowiązującej już ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, nowa ustawa o działalności leczniczej daje możliwość przekształcenia w spółkę kapitałową bez likwidacji SPZOZ Taka możliwość jest realnie brana pod uwagę w stosunku do jednostek podległych samorządowi województwa.

Zarząd Województwa Lubelskiego rozważa wraz z kierownikami jednostek podległych scenariusz przekształcenia w dwóch ściśle określonych wypadkach:

• z inicjatywy własnej jednostki – może się okazać, że jednostka sama chce skorzystać z narzędzi, jakie oferuje forma spółki kapitałowej i jest to element jej własnej strategii rozwoju;

• w sytuacji, gdy bilans finansowy jednostki jest ujemny, przekształcenie będzie alternatywą dla pokrywania tej straty bezpośrednio z budżetu samorządu. W tym kontekście Zarząd Województwa Lubelskiego bierze pod uwagę różne możliwości skorzystania z mechanizmów zawartych w ustawie, mogących spowodować oddłużenie jednostki.

Jak widać, w obu wypadkach wspólnym mianownikiem przekształcenia w spółkę akcyjną jest korzyść dla samego podmiotu leczniczego.

 

• Ile szpitali na Lubelszczyźnie jest zadłużonych i na jakie kwoty?

– Samorząd Województwa Lubelskiego jest podmiotem tworzącym dla 22 zakładów, z czego 14 to jednostki lecznictwa stacjonarnego. Patrząc na wynik finansowy jednostek ochrony zdrowia z połowy tego roku widać, że 10 z nich ma dodatni wynik finansowy, co nie znaczy, że nie mają zobowiązań. Istotne jest jednak to, że zachowują płynność finansową i mają perspektywicznie możliwość spłaty zadłużenia. Tak naprawdę, podsumowując wszelkie zmienne, takie jak przyrost zadłużenia w czasie, strukturę zadłużenia, perspektywy rozwoju, prognozy wzrostu przychodów, kolejne wyniki finansowe, to z największym niepokojem przyglądamy się sytuacji w czterech naszych jednostkach. Są to (dane na 30 czerwca 2011 r.): Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana kardynała Wyszyńskiego w Lublinie, który ma obecnie 141 mln zobowiązań, z czego 23 mln to zobowiązania wymagalne, Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jan Bożego w Lublinie, który posiada 19 mln zobowiązań, w tym 4 mln wymagalnych, Okręgowy Szpital Kolejowy w Lublinie, który ma 36 mln zobowiązań, w tym 7,6 mln wymagalnych oraz Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Chełmie posiadający 51 mln zadłużenia, w tym 14 mln wymagalnych. Aktualnie Zarząd Województwa Lubelskiego dokonał analizy sytuacji finansowej tych jednostek i na podstawie przedstawionych przez nie planów naprawczych podejmie decyzje dotyczące przyszłego funkcjonowania tych jednostek.

 

• Wielu ekspertów uważa, że ochrona zdrowia pod rządami nowej ustawy będzie bardziej funkcjonalna, skuteczniejsza i efektywniejsza, ale nie brak też przeciwników stawiających pytania. Jak samorządy poradzą sobie ze zobowiązaniami SPZOZ-ów?

– Powiedzmy wprost: Samorząd Województwa Lubelskiego już ma problem z zobowiązaniami podległych mu jednostek ochrony zdrowia. Nowa ustawa zwiększa odpowiedzialność podmiotu tworzącego, zobowiązując do pokrycia ujemnego wyniku finansowego albo zmiany formy organizacyjno-prawnej jednostki. Ustawa określa również dokładnie czas, w jakim te powinności muszą zostać zrealizowane. Inaczej niż na gruncie starej regulacji, nie ma już możliwości ucieczki od tego obowiązku i przenoszenia decyzji w bliżej nieokreśloną przyszłość. Nowe prawo przewiduje jednak mechanizmy pomocy państwowej w przypadku przekształcenia SPZOZ w formę spółki kapitałowej. Mowa o rządowej dotacji i obligatoryjnym umorzeniu zobowiązań publiczno-prawnych. Te mechanizmy w pewnym sensie mitygują ciężar ekonomiczny przekształceń w placówce ochrony zdrowia.

Patrząc z perspektywy samorządu, może on albo pokrywać stratę wynikającą z bieżącej działalności jednostki lub jednostkę przekształcić. Ujmując to inaczej: albo ma środki, aby zapewnić działanie SPZOZ albo zmieni jego formę organizacyjną z wykorzystaniem mechanizmów wsparcia zawartych w ustawie.

Decyzja ta musi być podjęta do 31 grudnia 2013 r. Tą datą operuje ustawa i jest to końcowy moment ubiegania się o dotację, jak i możliwość umorzenia zobowiązań publiczno-prawnych. Należy zauważyć, że kwota dotacji – 1,4 mld zł jest całkowitą pulą środków. Termin złożenia wniosku o dotację nie jest więc bez znaczenia.

 

• Po przekształceniu w spółkę szpital rozpocznie działalność z niespłaconymi zobowiązaniami. Na uzyskanie płynności finansowej ma czas tylko do końca pierwszego roku działalności. Eksperci alarmują, że stwarza to ryzyko upadłości wielu szpitali.

 

– Teoretyzując, w przypadku przekształcenia naszych jednostek, większość z nich podjęłaby działalność bez obciążeń. Przejęcie części zobowiązań przez samorząd, w połączeniu z programami naprawczymi, daje solidny fundament rozwoju dla pozostałych jednostek. Tak więc samo istnienie zobowiązań nie musi oznaczać upadłości w pierwszym roku i latach następnych działalności.

 

• Ilu szpitalom może realnie grozić upadłość?

 

– Podmiot leczniczy, działający w formie spółki kapitałowej ma zdolność upadłościową, czyli istnieje możliwość zaprzestania jego działalności ze względu na utratę płynności lub przerost długów ponad wartość kapitału zakładowego. Pragnę zauważyć, że między możliwością a zagrożeniem jest spora odległość. Tę odległość wypełnia chociażby postępowanie naprawcze, tj. układ z wierzycielami, umożliwiający bezpieczne przejście nawet sytuacji kryzysowej. Nie można kwestii upadłości demonizować ani zupełnie bagatelizować. Właśnie na ten brak możliwości pominięcia problemu upadłości patrzę z optymizmem. Dlaczego? Tworzy to silną motywację dla poprawy jakości zarządzania, jak również zwiększa odpowiedzialność zarządzających. Tego najbardziej nam brakuje – reformy umysłów.

 

• Jak nowa ustawa zmieni sytuację lekarzy pracujących w szpitalach?

 

– Patrząc globalnie, zmiany dla środowiska lekarskiego będą niewielkie. Praca lekarzy nadal będzie oceniania pod kątem profesjonalizmu, podnoszenia kwalifikacji i stosunku do pacjenta. Natomiast odnosząc się do kwestii zmiany formy organizacyjnej szpitali, ustawa określa w art. 81, że z dniem przekształcenia pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę w SPZOZ stają się pracownikami spółki, natomiast stosunki pracy oparte na powołaniu wygasają.